lunes, 29 de abril de 2013






CAMPO DE CONCENTRACIÓN DE CEDEIRA



INTRODUCCIÓN

Desde fai moitos anos a miña familia pasa as vacacións de verán en Cedeira.Sempre que o tempo o permitia,meus primos e máis eu xogabamos no parque que hai no Camiño Real da Madalena.Como todos os nenos e nenas o que buscabamos era pasalo o mellor posible .





Ningún de nós sabía o que non fai tantos anos estivera alí ubicado.

Un día oín a meu avó falar con un amigo sobre os fusilamentos que tiveran lugar en Cedeira durante a Guerra Civil.Comecei a facer preguntas pois iso non me parecía unha realidade senón esceas de calquera película bélica.Despois dunha larga conversa contáronme a historia do Campo de Concentración.

Agora ,cando vou ao centro da vila paso por ese parque e penso que o que neste tempo se fixo para pasar o tempo de lecer ,durante a Guerra Civil foi un lugar onde moita xente o pasou francamente mal ,e moitas persoas non puderon contalo porque foron paseados e fusilados ou morreron de tuberculose. É posible ,segundo dín os investigadores,que haxa enterramentos na praia de Vilarrube.

Afortunadamente ,sempre hai xente valente e solidaria como aquelas mulleres da vila que achegabánse á fábrica con cestos de comida para darlle aos presos e desafiando ás autoridades e á vixilancia a que estaban sometidos os que estaban alí retidos.

Fai tres anos(2010) a asociación da Memoria histórica xunto co alcalde de Cedeira naquel momento,Xosé Luis Vergara, decidiron facer un acto como homenaxe a todas as persoas que foron represariadas en el campo de concentración de Cedeira.Ao acto estivo invitado o presidente do Principado de Asturias así como unha representación de familiares dos represariados .O acto ao que acudín cos meus pais foi moi emotivo ,deume gusto escoitar a xente que alí foi .Ao final cantáronse os himnos de Asturias e Galicia.Tamén se levantou un monolito en memoria de todas as víctimas.








Agora vouvos contar o que dín os historiadores sobre este tema.


CAMPO DE CONCENTRACIÓN DE CEDEIRA

Croquis do Campo de Concentración.


A memoria colectiva de Cedeira garda a historia dun campo de concentración que durante a Guerra Civil montaron os alzados na zona. Era 1937 cando a caída da fronte de Asturias en mans dos franquistas, por iso moitos dos reclusos eran republicanos asturianos, enviados á retagarda como prisioneiros. A escritora PiarCebreiro, no seu belo relato El cinto traído de Cuba, recolle estes retallos do recordo colectivo ao facer mención aos asasinatos de presos na praia de Vilarrube. Segundo o historiador Enrique Barrera Beitia, que buscou o sustento documental, o campo chegou a ter 724 presos, en pésimas condicións de hixiene, motivo polo cal en 1938, xa axustizados parte deles, o recinto foi pechado e os reclusos trasladados a outros centros.
O historiador indica que o campo se encontraba nunha antiga fábrica de salgaduras pertencente ao líder falanxista cedeirés Manuel Soto, situada no que hoxe ocupa o paseo marítimo e onde se construíu o monumento en lembranza . Estaba vixiado no exterior por soldados e no interior por milicianos falanxistas. Algunhas noites escoitábanse disparos contra os presos, que se fuxían cara á praia de San Isidro.
Os primeiros asturianos chegaron no Monte Junquera, un pequeno buque de pouco máis de mil toneladas. Parte deles foron obrigados a construír parte dunha estrada do pobo, a memoria recórdaos cantando. Este tipo de campos -en toda España chegou a haber 72- utilizábanse para a clasificación dos presos da categoría Á a D. Os da C, para os xefes e oficiais e activistas republicanos, evidentemente eran os que máis perigo corrían. Habíaos dende menos de 16 ata os 50 anos. Barrera conseguiu boa parte dos nomes a través dos padróns municipais de Cedeira, porque a maioría foron rexistradas como transeúntes. Sabemos así tamén as súas profesións, moitos deles mariñeiros, mineiros, metalúrxicos e outros traballos manuais, pero tamén empregados de colo brando e, mesmo, un xornalista.

Praia de Vilarrube onde foron asasinados e enterrados moitos dos presos do Campo. 

Parte dos C foron os que acabaron asasinado en Vilarrube. Non obstante, o historiador explicou que Memoria Histórica Democrática tratou de localizar a foxa común en que foron enterrados, sen conseguilo, a pesar de que se utilizou un georradar. Non obstante, por medio de fotos aéreas de 1956 e 2001 obsérvanse movementos de terras. Por iso crese estar preto da tumba, aínda que non existe certeza absoluta. O historiador achou no arquivo do Partido Comunista de España (PCE) un informe dun grupo guerrilleiro antifranquista de 1948 que dá conta do axustizamento dun tal Cheda, en Cedeira, ao que axustizaron por ser un dos falanxistas participante nos crimes. Os guerrilleiros informaron o cura dos motivos para que informase as autoridades e non se tomasen represalias contra veciño ningún.
No 2005, os historiadores conseguiron testemuños orais de anciáns que confirman polo menos dúas execucións de presos na praia deVilarrube.
O campo de concentración, aínda que o grupo máis numeroso era o formado por asturianos, tamén albergou reclusos doutras procedencias, como un tal Julián Lucas Guandalán, madrileño; Aquilino Martínez González, de Riolo (Lugo); Wenceslao Lista Alfavián, de Ponteceso; Juan Lago Santiago, de Muros; e o mariñeiro mugardés Antonio Rey Bouza.


Agora vamos a lembrar os actos que se celebraron na Vila de Cedeira en lembranza de todas as persoas que estiveron no Campo de Concentración.


NOTICIAS RELACIONADAS COA HOMENAXE CELEBRADA EN CEDEIRA


Homenaxe ás vítimas da represión .

Domingo 31 Outubro 2010 as 12:46 pm Cedeira chora ás vítimas da represión de 1937 no campo de concentración da vila. Os actos de homenaxe aos reclusos sucedéronse durante toda a mañá

«A democracia e Cedeira agradecen esta sentida homenaxe a aqueles que sufriron o odio e a ignorancia». Con estas palabras inaugurou onte o alcalde da vila mariñeira, José Luís Vergara, o acto en recordo das vítimas da represión no campo de concentración que durante a Guerra Civil montaron os alzados na zona.

Desde primeira hora da mañá, familiares, amigos e veciños das vítimas levaron polas rúas a historia dos reclusos, moitos deles republicanos asturianos enviados á retagarda como prisioneiros. Por iso, os ombreiros de moitos visitantes foron abrigados por bandeiras do Principado, enchendo de cor azul un día gris marcado pola choiva e polas bágoas que deixou o recordo da guerra e das súas consecuencias.

O drama nunha fábrica de salgadura .

Domingo 31 Outubro 2010 as 12:00 pm«Construíron unha vergoña nas nosas terras, atemorizando aos que buscaban a liberdade»

O campo de concentración de Cedeira foi creado en outubro do ano 1937 e ocupaba as instalacións dunha fábrica de salgaduras pertencente ao líder falanxista da vila, Manuel Soto.

Tal e como explican os directivos das asociacións Memoria Histórica Democrática e Fuco Buxán, o recinto, a menos de cen metros do núcleo da vila mariñeira, estaba acoutado por un valado de catro arames espiñentos.


Entrevista ao presidente do Principado de Asturias Álvarez Areces.




Venres 29 Outubro 2010 as 10:59 am O presidente do Principado de Asturias: “É necesario rescatar do olvido a todos os que estiveron en campos de concentración”

O Presidente do Principado de Asturias, Vicente Álvarez Areces, será un dos 60 asturianos que mañá asistirán en Cedeira ao acto de homenaxe que recibirán as vítimas da represión e os presos do campo de concentración que no seu día transformou unha fábrica de salgadura nun presidio. Corría o ano 1936.

Con motivo deste reencontro coa historia máis gris dunha vila que soubo atopar na pesca e o turismo o seu máis inmediato futuro, Diario de Ferrol tivo a oportunidade de entrevistar ao titular do Executivo asturiano sobre cuestións relacionadas cunha iniciativa que partiu das asociacións Memoria Histórica Democrática de Ferrol (MHD) e Fuco Buxán.

Benvida do alcalde á delegación asturiana.





Venres 29 Outubro 2010 as 10:37 amVergara: “Areces ven a Cedeira a facer borrón e conta nova



"Agradezo ao presidente do Principado de Asturias que accedese a vir para facer borrón e conta nova na historia de Cedeira". Con estas palabras, o alcalde de Cedeira, José Luís Vergara, mostraba onte a súa gratitude cara á delegación asturiana por implicarse tan directamente nun acto que, para o primeiro edil cedeirense, "é motivo de alegría por canto representa unha magnífica oportunidade de render homenaxe a toda a xente que estivo no campo de concentración e aos veciños de Cedeira que foron perseguidos polas súas ideas políticas durante a guerra civil e a ditadura". José Luís Vergara entende que o reencontro que se producirá mañá servirá para restituír a "dignidade política e moral" daquelas persoas que "nunca deberon ser acusadas de nada".





Con este pequeño traballo quero facer a miña particular homenaxe ás vítimas do Campo de Concentración de Cedeira e de tódolos campos que houbo en España durante a Guerra Civil.




martes, 23 de abril de 2013

FRANCISCO MARTINEZ LEIRA-"PANCHO", O GUERRILLEIRO MÁIS COÑECIDO DA BISBARRA FERROLANA.









Na aldea de Ombre (Pontedeume), naceu Francisco Martínez Leira coñecido por Pancho un dos guerrilleiros máis coñecidos da bisbarra.








Ombre na actualidade

Foi soldado nun Batallón do Terzo durante a Guerra Civil española. A finais de 1939, licenciouse da mili e ingresou como operario de carpinteiros de bancadas na Empresa Bazán onde coñeceu xentes da ANDF (Alianza Nacional de Forzas Democráticas). Casouse e trasladou a súa residencia ao pobo de Mugardos.

As súas primeiras accións centráronse na recadación económica e na repartición de propaganda. Tamén participaba en reunións de discusión política con algúns dos seus compañeiros de traballo e veciños máis coñecidos.Tras descubrirse a súa participación na folga do aceite e o azucre que se desencadena en Bazán no ano 1946, buscóuselle por asociación ilegal e para eludir a detención, el e dous compañeiros ( o Mergullador e o Choni) decidiron fuxir ao monte e unirse á guerrilla o día da festa patronal da aldea de Mehá (Mugardos).Debido ao seu historial militar, Pancho era temido polos seus perseguidores.

Fragas do Eume


A súa primeira acción guerrilleira foi a execución do falanxista Muñiz, o día 1 de xaneiro de 1949, no café Mugardés máis coñecido como o Bolichero (Mugardos). Ían a por Manuel Vázquez, coñecido como El Pescas, que era o alcalde do municipio. Ao encasquetarse a pistola, o alcalde puido escapar a través dunha escaleira de caracol que daba a un patio traseiro. Foi Arsenio Muñiz o que recibiu os impactos de bala, caendo morto no acto.

A raíz desta morte, a Garda Civil asasinou en represalia catro traballadores o día 3 de xaneiro de 1949. Foron trasladados ao cuartel da Garda Civil de Ferrol, naquela época estaba no peirao. Detrás do cemiterio de Catabois aplicóuselles a lei de fugas. Entre os mortos estaba o marido da súa irmá.











Pancho reaccionou e a partir de aí seguiu na guerrilla, ata a súa morte o 31 de decembro de 1954 que foi asasinado en Ombre.

Mugardos é un pobo pequeno e a represión na guerra e na posguerra foi bestial. A familia de Pancho (a súa irmá e sobriños) nos últimos tempos, sufriron o acoso da Garda Civil,buscaban a Pancho, tivéronos incomunicados e retidos na casa, eran os veciños os que lle subministraban todo o que puidesen necesitar.

O día que Pancho se escapou na Faisca ferido, a Garda Civil rebusco na casa, estaban convencidos de que estaba escondido alí, ao non o encontrar rebentaron as baldosas, fixeron buratos e levantaron as madeira dos cuartos. Como represalia e para intentar que Pancho se entregase levaron detidas as súas irmás e o seu sobriño. Consciente de que a súa situación era complicada, tomou a decisión de marchar ao exilio. Necesitaba diñeiro e foino a pedir un parente de Ombre, fixándolle data para ir a retiralo. O parente púxoo en coñecemento da Garda Civil, quien púxose a vixiar as proximidades da casa, hasta que conseguiron o seu objetivo:matar a Pancho.



Pancho, enfrontouse con valentía e coraxe á ditadura franquista, tería salvado a vida de ter aceptado marchar ao exilio no ano 1950. Non o fixo por problemas persoais cun superior da guerrilla. O PCE por indicación persoal de Carrillo, enviou a Galicia a unha persoa co obxectivo de levarse a Pancho, pero este rexeitou a oferta. De regreso a Francia, expuxo ante os responsables da dirección do PCE a negativa de Francisco Martínez Leira Pancho.

Foi enterrado no cemiterio da Gudiña (Ombre). Anos despois, os seus familiares trasladaron as súas cinzas ao cemiterio de Mehá(Mugardos).







Con este pequeno traballo sobre Pancho teño o obxectivo de traer a nosa memoria a historia duns guerrileiros mais populares da nosa bisbarra.




































































































martes, 16 de abril de 2013








A memoria Histórica é un arma de futuro e non un simple exercicio de recoñecemento histórico.Se os xóvenes de hoxe non recollen o testemuño de compromiso pola libertade e polos dereitos laborais ,existe o risco _ben o vemos _de que as traballadas conquistas sociais de onte se perdan coa indiferencia e a apatía de hoxe.Fuco Buxán



QUE É A MEMORIA HISTÓRICA?

Hai unha frase que, equivocadamente, pretende resumir todo o contido e o concepto de Memoria Histórica. Referímonos ao "pobo que non coñece a súa historia está condenado a repetila". Para que evoque realmente o que é a Memoria Histórica, deberiamos matizala engadindo que "o pobo que non coñece a súa historia non comprende o seu presente epolo tanto, non o domina, polo que son outros os que o fan por el,". Ese dominio maniféstase no ideolóxico-cultural, no económico e no político. O descoñecemento provoca falta de comprensión sobre os procesos históricos que deron como resultado noso presente, xerando un profundo déficit democrático que se tramita día a día nunha sociedade despolitizada e pouco participativa. Vivimos unha democracia de baixo nivel e unha das causas é que está asentada sobre o esquecemento. Estamos a construír a nosa historia como pobo non co noso guión, senón co dos que promoveron (e promoven) o esquecemento. Non somos, realmente, donos do noso presente, porque só coñecemos o noso pasado vagamente.





Se quixésemos resumir o concepto "Recuperación da Memoria Histórica", en breves palabras, poderiamos dicir que é un movemento sociocultural, nacido no seo da sociedade civil, para divulgar, de forma rigorosa, a historia da loita contra o franquismo e os seus protagonistas, co obxectivo de que se faga xustiza e recuperar referentes para loitar polos dereitos humanos, a liberdade e a xustiza social. E cando falamos de xustiza, falamos de recoñecemento e reparación, en ningún caso de actitudes revanchistas. Hai que facer esta puntualización porque, en moitas ocasións, se quixo acusar este movemento de revanchista e non é o mesmo buscar a xustiza e a verdade que a revancha. Ademais hai unha necesidade de establecer a verdade histórica e, ata agora, tan só o bando vencedor da guerra civil tivo acceso aos medios de difusión e o apoio institucional necesario para acometer esta tarefa. O franquismo tivo a súa "comisión da verdade" coa instrución da "Causa Xeral", nada máis rematar a guerra civil, e aínda non se deu á outra parte a posibilidade de chegar a coñecer e divulgar a verdadeira natureza e magnitude da represión que se exerceu sobre os
defensores da legalidade republicana e, nin mmoito menos, acceder á xustiza.





Non obstante, esta definición tampouco afonda demasiado na cuestión. Faise necesaria unha maior disección do asunto para que o lector poida internarse no tema e comprendelo. Nun primeiro achegamento, descubrimos que a memoria debe ser tratada dende todos os aspectos posibles. Nese primeiro achegamento, distinguimos que conflúen aspectos humanos, aspectos culturais e aspectos políticos claramente perceptibles.




Os aspectos humanos



Son os seres humanos os que constrúen a historia (de forma consciente ou inconsciente) e son os que se ven afectados por esta. Cando falamos da guerra civil e a ditadura franquista estamos a falar de persoas que foron asasinadas, perseguidas, encarceradas, humilladas... Pasou demasiado tempo, gozamos dun réxime de liberdades imperfecto -pero réxime de liberdades á fin e ao cabo- dende hai vinte e seis anos e, non obstante, estas persoas non foron atendidas debidamente. Sufriron, tras a represión, o silencio e a falta de recoñecemento, se cabe tan (ou máis) doloroso que a anterior. A atención ás persoas debe estar na primeira páxina de cuestións a resolver. A homenaxe, a localización e recuperación dos restos de persoas asasinadas, a explicación da verdade aos familiares, a atención psicolóxica, o recoñecemento social e institucional e a xustiza reparadora, tanto no moral coma no material, son tarefas que forman parte da Recuperación da Memoria Histórica.





O medo segue sendo dono de moitas destas persoas, en especial en medios rurais, un profundo medo que leva á negación da verdade.



Encontramos casos de militantes asasinados, con documentación probatoria da súa militancia, da súa actividade política en defensa da legalidade republicana e, nunha alta porcentaxe de ocasións, encontrámonos coa negación dos feitos por parte dos familiares. Constatamos que existe un medo planificado polo franquismo para derrotar cultural e psicoloxicamente a todo o pobo español. Cando as familias negan, se avergüenzan, intentan despolitizar a cuestión... non nos estamos a encontrar ante a vitoria ideolóxica do franquismo?



A atención a colectivos de superviventes (presos políticos, exguerrilleiros, exmilitares leais, exiliados...) é outra das cuestións das que se ocupa a Recuperación da Memoria Histórica. Como pode defender unha sociedade a liberdade e a democracia se aos que o fixeron noutro tempo se lles castiga coa amargura do silencio e coa vergoña? A Recuperación da Memoria Histórica, ao atender estes aspectos, entra de cheo na recuperación da dignidade de todas estas persoas e, polo tanto, na recuperación da nosa dignidade como pobo.
Non obstante, a atención exclusiva aos aspectos humanos non nos dá a verdadeira dimensión da Recuperación da Memoria Histórica. Se non avanzamos máis, quedamos nunha primeira fase que só atende reivindicacións individuais ou de colectivos illados. Sen tratamento dende o punto de vista cultural aínda non estamos a falar de Memoria Histórica, senón de memoria privada e de cuestións exclusivamente humanitarias.

A vertente cultural



Respecto aos aspectos culturais, nun primeiro estadio, encóntrase a investigación histórica e científica, non como elementos illados, senón como instrumentos interrelacionados cos demais aspectos. O dereito a saber a verdade tanto polas familias coma pola sociedade española non podería satisfacerse sen o coñecemento rigoroso dos feitos. O labor dos historiadores, arquiveiros, documentalistas, arqueólogos, antropólogos, sociólogos, etc. transfórmase en ferramenta para coñecer a verdade. Nun segundo estadio, encontraríanse os medios de divulgación: os libros e publicacións, os documentais, as exposicións, os seminarios, charlas e debates para dar a coñecer os feitos. E, por último, nun terceiro estadio, a creación artística: a novela, a película, a obra de teatro, a poesía, a pintura, a escultura, etc.

Sumando os aspectos humanos e os culturais, empezamos a ter parte do crebacabezas da Memoria Histórica. O problema comeza cando a investigación histórica determina que o tema tratado é, tamén profundamente político. Falamos dunha loita profundamente ideolóxica, de persecucións políticas, de asasinatos -na súa maior parte- políticos, de presos antifascistas, de guerrillas antifranquistas, etc., etc., etc.


A dimensión política






Os aspectos políticos da Memoria. Para abordalos axeitadamente, os dividimos en institucionais, xurídicos, ideolóxicos e sociais.
A implicación institucional é clara. Sen ela, foi practicamente imposible realizar ningún labor de Recuperación da Memoria Histórica. Só dende as institucións se pode lexislar e librar os recursos necesarios para acometer a tarefa. A eliminación dos símbolos e guías franquistas, a inclusión nos libros de texto do que supuxo a longa loita polas liberdades no noso país e arbitrar medidas de quizás a parte máis complexa e a que máis escollos encontrou ata agora sexa o tratamento dos recoñecemento institucional e xustiza reparadora no económico só pode facerse dende as institucións. A deslexitimación da ditadura franquista só poderá verse realizada totalmente cando se tramite na lexislación axeitada.
Internándonos no xurídico, comezamos a falar, de forma inmediata, de "Dereitos Humanos" e "Loita contra a Impunidade". Son os tribunais de xustiza os que deben investigar os asasinatos, aplicando a lexislación e convenios internacionais que o Estado español asumiu como seus .


.No ideolóxico, entendemos que, mentres que o franquismo acabou cun réxime democrático de liberdades e dereitos, as súas vítimas eran defensoras dese réxime. Iso sen entrar nos distintos matices ideolóxicos das vítimas, que formaría parte da memoria dos seus correlixionarios actuais. Falamos claramente de socialistas, comunistas, anarquistas, republicanos, nacionalistas periféricos, sindicalistas, mesmo de conservadores de fortes conviccións democráticas (que os houbo e foron asasinados por opoñerse ao golpe de estado), etc., todos eles de ideas contrarias ás forzas alzadas militarmente contra a II República. Falamos, tamén, do uso de bandeiras propias das vítimas, defensores da liberdade, a xustiza social e a legalidade republicana; da necesidade de rituais de memoria propios, vinculados ao político-social, dando cabida ao privado, pero compatibilizándoo co público e dando prioridade a isto último, toda vez, que estamos a falar de vítimas por causas sociais e políticas. Estas persoas foron perseguidas, humillada, encarcerada ou asasinada non polo feito de ser pais, avós, irmáns, maridos, senón pola súa condición política e social, polas súas prácticas políticas e sociais. Se isto non se ten en conta, o franquismo terá triunfado plenamente no ideolóxico ao enterrarse as súas vítimas non da forma que elas tivesen desexado, senón cos rituais propios dos seus verdugos. Trataríase da destrución do franquismo ideolóxico que aínda subxacer na nosa sociedade.

No social, falamos de fortalecer os valores democráticos, de liberdade, de xustiza social, de articulación e articulación da sociedade civil arredor destas actividades. Trataríase de dar cohesión ao pobo español usando como crisol a exaltación deses valores.



A suma de todos estes elementos


A suma de todos estes elementos, nos que hai que seguir afondando, dá como resultado que a Memoria Histórica sexa algo máis que a busca dun familiar desaparecido, o logro dunha pensión para un expreso político, a publicación dun libro, a escavación arqueolóxica dunha foxa común. Só a suma de todos estes elementos nos dá a súa verdadeira dimensión. Cada aspecto individualizado e separado do resto non podemos consideralo Recuperación da Memoria Histórica. A busca dun familiar desaparecido co obxectivo de levar os restos ao cemiterio, sen ter en conta as causas da desaparición, as implicacións ideolóxicas, a investigación histórica rigorosa, a xudicialización da investigación, a participación institucional e a homenaxe con rituais que respecten os pensamentos do morto, transfórmase en memoria privada. A escavación arqueolóxica dunha foxa común, os estudos antropolóxicos, por moi rigorosos que sexan, se non van acompañados do resto de elementos humanos, xurídicos, institucionais, ideolóxicos e sociais transformaranse en simples investigacións científicas, pero pouco máis. Soamente cando se teñan en conta todos os aspectos relacionados, en todos e cada un dos casos, estaremos a falar de verdadeira Recuperación da Memoria Histórica. É a suma de todos os elementos a que nos dá algo máis que o todo e ese algo máis é a Memoria Histórica.





Congreso da Memoria

O Congreso da Memoria, encontro de carácter bienal cuxa primeira edición celebrouse no concello de Narón en 2003, é un evento sen precedentes a nivel galego, indispensábel para a rehabilitación da nosa memoria histórica democrática.






O Congreso da Memoria, cuxa primeira edición celebrouse no concello de Narón en 2003, é un evento sen precedentes a nivel galego. Aquela primeira edición reuniu a máis de 40 especialistas na represión franquista, entre historiadores e investigadores, xunto con ducias de represaliados e familiares; e tamén público en xeral que encheu durante tres días o Pazo da Cultura deste concello coruñés. Este I Congreso da Memoria deu como froito un libro de actas de máis de 800 páxinas no que se condensa, por vez primeira, boa parte da produción científica sobre a represión franquista en Galiza, obra indispensábel para a rehabilitación da nosa memoria histórica democrática.

.


A este primeiro congreso, seguíronlle outras dúas edicións, tomadas polos concellos deCulleredo en 2005 e Pontevedra en 2007.


II Congreso da Memoria. A II República e a Guerra Civil
Culleredo, 2005



Celebrado os días 1, 2 e 3 de decembro de 200




III Congreso da Memoria. O franquismo en Galicia
Pontevedra, 2007



Celebrado os días 6, 7 e 8 de decembro de 2007







Penso que é moi importante e moi necesario que se sigan facendo congresos deste tipo así como actos conmemorativos para que non nos esquezamos de tódalas persoas que por defender os seus ideales perderon a súa liberdade e en moitos casos a vida .Debemos ser os xóvenes os encargados de levar a cabo esta tarefa e de transmitila ás seguintes xeracións .












Ferrol e a represión franquista 





Ferrol quedará para a historia como o berce do ditador Francisco Franco, pero tamén é unha das bisbarras onde a represión franquista foi máis sanguinaria e cruenta, aseguran dende a asociación. En tan só dous días, os rebeldes sublevados xulgaron 45 persoas en Ares e Mugardos. 37 foron condenados a morte por un consello de guerra nas causas 42/37 e 379/37. Así ata sumar 2.708ferrolanos, 2.615 homes e 94 mulleres. O presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol, Manuel A. Fernández Pita, leva dez anos contando mortos en foxas e cunetas para elaborar un censo de represaliados na bisbarra.Esta diminuta asociación, con tan só 15 membros " aínda que moi activos e implicados", naceu en Ferrol en 2000, contra "o pecado do esquecemento", explican parafraseando o investigador xudeu Simon Wiesenthal. Agrupa historiadores, vítimas e familiares do franquismo que queren "vivificar e dignificar o recordo dos seus seres queridos, tratados como criminais e condenados como bandoleiros polos seus ideais,".

O historiador Enrique Barrera asegura que se mobilizaron contra "unha tendencia a revisar a historia da ditadura que negaba a evidencia por parte de historiadores Pío Moa e partidos como o PP". Dende a súa sede no Ateneo ferrolano indagan nos arquivos, recollen testemuños, organizan charlas e congresos, escriben blogs e autofináncianse a través das súas publicacións.
"Os cemiterios están cheos de persoas pequenas, anónimas, que merecen recuperar esas memorias. Cada historia ten pinceladas da brutal represión exercida polo Réxime e as terribles consecuencias que tivo sobre as súas familias", asegura o presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol

Ao igual que os seus "irmáns maiores" da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica (ARMH), o colectivo ferrolano traballa para localizar foxas e exhumar corpos para identificar as vítimas. Sospeitan que hai dous xunto ás praias de Vilarrube eValdoviño, onde xacen varios veciños "paseados" polos falanxistas dende o campo de concentración de Cedeira do que falarei na miña próxima entrada. Buscan outra no Eume, e sérvense da tecnoloxía cun georradar, un instrumento que permite "radiografar" a terra en vertical. Os restos aínda non aparecen, pero non se renden: "Con pouco facemos moito. É a nosa materia pendente e non pararemos ata dignificar esas vítimas".





Foron moitas as persoas represariadas na nosa comarca ,pero a mín chamoume poderosamente a atención a historia dunha muller mugardesa chamada Amada García.Esta xoven muller era unha activa militante comunista ,defensora da liberdade e unha gran oradora. .A súa forma de actuar non era a que se esperaba naquela época dunha muller.Foi fusilada xunto con outras sete persoas no Castelo de San Felipe simplemente por defender as súas ideas.




AMADA GARCIA

"


BREVE RESEÑA BIOGRÁFICA DE AMADA GARCIA

Amada García Rodríguez (Mugardos, 1911 - Ferrol, Xaneiro de 1938).
Militante comunista na vila galega de Mugardos, detida cando estaba embarazada, foi fusilada así que tivo o seu fillo, no Castelo de San Felipe, xunto a outras sete persoas, polos militares franquistas alzados contra a legalidade republicana.

Amada García era unha moza militante do Partido Comunista na vila de Mugardos, preto de Ferrol .Activa na súa militancia, protagonizaba mitins, comicios e outras actividades raramente asumidas por mulleres, o que provocaba o escándalo dos sectores máis reaccionarios da sociedade da altura.

O acceso ao poder dos falanxistas e militares fascistas que protagonizaron o golpe de estado liderado polo xeneral Francisco Franco en 1936 deu pasaxe a unha enorme represión en toda Galicia, en especial dura e extensa na comarca de Ferrol. 




Centos de persoas morreron nela sen xuízo ou con farsas procesuais orientadas á punición por motivos políticos.Amada foi detida cando se atopaba embarazada, o que fixo que o seu consello de guerra e posterior execución aprazásese ata o nacemento do fillo Gabriel.Á espera dese momento, estivo presa no Cárcere de Mulleres de Ferrol, ata ser conducida a Castelo de San Felipe, prisión militar en as marxes da ría de Ferrol.Alí foi executada, despois de ter o fillo, por un pelotón de fusilamento en xaneiro de 1938, no mesmo día en que tamén foran asasinados, no mesmo lugar, outras sete persoas da comarca:Juan Xosé Teixeiro Leira, Xosé María Montero Martínez, Anxo Roldos Gelpi e Antonio Eitor Caniza, de Mugardos; Ramón Rodríguez López e Xaime González Pérez, de Ares; e Xermán Lopez García, de Cabanas.

O consello de guerra que lle foi imposto estivo cheo de irregularidades, incluídas declaracións falsas asinadas sen saber por testemuñas analfabetas e ameazas e multas ás testemuñas da defensa.Fontes orais afirmaron que houbo un movemento de solidariedade entre os presos para evitar o fusilamento da moza mugardesa, e que inclusive os soldados tiveran que repetir os disparos, tras ter evitado alcanzala no primeiro refacho.

Quedando só ela en pé, o oficial ordenou, moi enfadado, repetir o lume contra a muller, que caeu ferida de morte.

Amada García figura xa na recente memoria histórica de Galicia.
A súa filla primoxénita, influída polo clero volveuse monxa, mentres o recentemente nado, Gabriel, entregado primeiro ao pai, foi para rematar criado criado por unhas tías moi católicas.



HISTORIA DE AMADA GARCIA.



En 1937, en plena contenda civil de España contra España, un tribunal militar condenouna a morte por "vermella e revolucionaria" nun proceso "enchido de irregularidades". Estaba embarazada. Non houbo clemencia, só cárcere. O 31 de outubro, Amada García Rodríguez iluminou o seu fillo no hospital de Caridade de Ferrol. O único varón de tres irmáns. Chamouno Gabriel, como o pai, Gabriel Toimil. Amada só viviría 88 días máis, o xusto para aleitar brevemente o recén nacido. O 27 de xaneiro de 1938 morría fusilada contra o muro do castelo de San Felipe, na bocana da ría. Contan que sostivo nos brazos o seu fillo ata o último minuto. Outros presos ofrecéronse a morrer no seu lugar. Os mandos fascistas non se abrandaron. As mans dos verdugos non tremeron ao fulminala contra o paredón. Tiña 27 anos."Desterraron a dúas curas que trataron de axudala, recorda o seu fillo.Nun pequeno bote de pescadores, o seu pai, o seu esposo e a súa irmá afastábanse remando da fortaleza militar cara ao outro lado da ría, co bebé enroscado nunha manta. Aquel neno, Gabriel Toimil García, ten hoxe 72 anos e unha saúde delicada. É a testemuña e a memoria viva de Amada, nai, esposa, muller e republicana. 





“Acusárona de bordar unha bandeira comunista que gardaba na casa", explica o seu fillo. Era falso. Foi outra muller á que os franquistas indultaron. O delito de Amada consistiu en ser unha activista valente e unha boa oradora. Conta que a denunciaron por receos e envexas, "enganando" veciños analfabetos aos que obrigaban a asinar declaracións "inventadas". "Un quixo retirar a acusación, pero ameazárono, mesmo desterraron a dúas curas que trataron de axudala, recorda Gabriel.O seu pai foi encarcerado e criouse en Mugardos, xunto aos seus avós maternos, un pescador e unha redeira. Conta que a súa familia lle relatou mil e veces o tortuoso camiño de volta, e o estrondo da descarga dos fusís en metade da ría.Sete décadas despois, Gabriel Toimil non esquece e coa axuda da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrolterra buscou e rebuscou entre os labirínticos arquivos militares da cidade naval para rescatar a súa traxedia familiar. O castelo de San Felipe é hoxe un reclamo turístico e o Concello, cando gobernaban BNG ePSOE, dedicou a Camilo José Cela a plazuela que os seus familiares pedían para Amada García.Na súa casa de Caranza, Gabriel garda con celo o extenso proceso do consello de guerra que nesgou a vida de Amada García. Centenares de folios enchidos de acusacións e falsos testemuños que serviron aos fascistas para sentenciar a súa nai e a outros 37 veciños.

A véspera de ser fusilada, Amada García deixou escrita unha carta onde explicaba detalladamente as circunstancias da súa desgracia e a identidade das persoas que a acusaran. O seu proceso estivo enchido de irregularidades e nel advírtese o afán vingativo e de despeito de certas persoas. Un dos acusados visitou a Amada García e quixo retirar as súas acusacións explicando as circunstancias polas que as fixera, pero foi ameazado de morte. E dous veciños de Mugardos que eran analfabetos protestaron ao decatarse que se lles fixo asinar unha declaración que non recollía o que dixeran no interrogatorio. A pesar de declarar que o contido do escrito non era o que se lles leu, non se tivo en conta.


. Xunto a Amada, os militares franquistas encheron de chumbo a outros sete veciños da bisbarra: o mestre Anxo Roldós, Juan José Teijeiro Leira, José María Montero Martínez,Antonio Caniña, Ramón Rodríguez López, Jaime González Pérez eGermán López García.



Homenaxe a unha loitadora



As Asociacións Memoria Histórica Democrática e Fuco Buxán organizan tódolos anos o 27 de xaneiro unha homenaxe a Amada García e as demais vítimas da ditadura en Ferrol. As homenaxes teñen lugar no Castelo de San Felipe, lugar onde esta muller foi fusilada fai agora 75 anos. As dúas asociacións entenden o acto como "unha homenaxe a todas as mulleres de Ferrolterra represaliadas pola ditadura franquista".


Non debemos esquecer que as homenaxes que se fan tódolos anos en memoria de Amada son tamén para lembrar a todas as persoas que como ela loitaron pola libertade.É necesario que se sigan celebrando estes actos para non esquecer esa etapa da historia do noso país e así evitar que se volva a repetir.Somos nós os xóvenes os encargados de facelo.




A MIÑA VISITA AO CASTELO DE SAN FELIPE



O sábado 6 de abril fun ata o castelo coa idea de ver en directo o lugar onde ocorreron os feitos anteriormente citados .Entrei ata onde se atopaban as guías turísticas:quería informarme do lugar onde ocorreran os fusilamentos. Leveime unha sorpresa cando me dixeron que o acceso ó lugar estaba pechado ao público ,que se podía ver dende a estrada que conduce a San Cristovo. Decidín entrar e sacar algunhas fotos. Despois de dar unha volta polo interior do castelo ,acudiron ao meu cerebro imaxes de soledad indefensión, desesperación ,inxustiza e angustia vividas entre esos muros por moitas persoas que,como Amada, o único que fixeron foi loitar polos seus ideales.