Ferrol e a represión franquista 

Ferrol quedará para a historia como o berce do ditador Francisco Franco, pero tamén é unha das bisbarras onde a represión franquista foi máis sanguinaria e cruenta, aseguran dende a asociación. En tan só dous días, os rebeldes sublevados xulgaron 45 persoas en Ares e Mugardos. 37 foron condenados a morte por un consello de guerra nas causas 42/37 e 379/37. Así ata sumar 2.708ferrolanos, 2.615 homes e 94 mulleres. O presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol, Manuel A. Fernández Pita, leva dez anos contando mortos en foxas e cunetas para elaborar un censo de represaliados na bisbarra.Esta diminuta asociación, con tan só 15 membros " aínda que moi activos e implicados", naceu en Ferrol en 2000, contra "o pecado do esquecemento", explican parafraseando o investigador xudeu Simon Wiesenthal. Agrupa historiadores, vítimas e familiares do franquismo que queren "vivificar e dignificar o recordo dos seus seres queridos, tratados como criminais e condenados como bandoleiros polos seus ideais,".

O historiador Enrique Barrera asegura que se mobilizaron contra "unha tendencia a revisar a historia da ditadura que negaba a evidencia por parte de historiadores Pío Moa e partidos como o PP". Dende a súa sede no Ateneo ferrolano indagan nos arquivos, recollen testemuños, organizan charlas e congresos, escriben blogs e autofináncianse a través das súas publicacións.
"Os cemiterios están cheos de persoas pequenas, anónimas, que merecen recuperar esas memorias. Cada historia ten pinceladas da brutal represión exercida polo Réxime e as terribles consecuencias que tivo sobre as súas familias", asegura o presidente da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrol

Ao igual que os seus "irmáns maiores" da Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica (ARMH), o colectivo ferrolano traballa para localizar foxas e exhumar corpos para identificar as vítimas. Sospeitan que hai dous xunto ás praias de Vilarrube eValdoviño, onde xacen varios veciños "paseados" polos falanxistas dende o campo de concentración de Cedeira do que falarei na miña próxima entrada. Buscan outra no Eume, e sérvense da tecnoloxía cun georradar, un instrumento que permite "radiografar" a terra en vertical. Os restos aínda non aparecen, pero non se renden: "Con pouco facemos moito. É a nosa materia pendente e non pararemos ata dignificar esas vítimas".





Foron moitas as persoas represariadas na nosa comarca ,pero a mín chamoume poderosamente a atención a historia dunha muller mugardesa chamada Amada García.Esta xoven muller era unha activa militante comunista ,defensora da liberdade e unha gran oradora. .A súa forma de actuar non era a que se esperaba naquela época dunha muller.Foi fusilada xunto con outras sete persoas no Castelo de San Felipe simplemente por defender as súas ideas.




AMADA GARCIA

"


BREVE RESEÑA BIOGRÁFICA DE AMADA GARCIA

Amada García Rodríguez (Mugardos, 1911 - Ferrol, Xaneiro de 1938).
Militante comunista na vila galega de Mugardos, detida cando estaba embarazada, foi fusilada así que tivo o seu fillo, no Castelo de San Felipe, xunto a outras sete persoas, polos militares franquistas alzados contra a legalidade republicana.

Amada García era unha moza militante do Partido Comunista na vila de Mugardos, preto de Ferrol .Activa na súa militancia, protagonizaba mitins, comicios e outras actividades raramente asumidas por mulleres, o que provocaba o escándalo dos sectores máis reaccionarios da sociedade da altura.

O acceso ao poder dos falanxistas e militares fascistas que protagonizaron o golpe de estado liderado polo xeneral Francisco Franco en 1936 deu pasaxe a unha enorme represión en toda Galicia, en especial dura e extensa na comarca de Ferrol. 

Centos de persoas morreron nela sen xuízo ou con farsas procesuais orientadas á punición por motivos políticos.Amada foi detida cando se atopaba embarazada, o que fixo que o seu consello de guerra e posterior execución aprazásese ata o nacemento do fillo Gabriel.Á espera dese momento, estivo presa no Cárcere de Mulleres de Ferrol, ata ser conducida a Castelo de San Felipe, prisión militar en as marxes da ría de Ferrol.Alí foi executada, despois de ter o fillo, por un pelotón de fusilamento en xaneiro de 1938, no mesmo día en que tamén foran asasinados, no mesmo lugar, outras sete persoas da comarca:Juan Xosé Teixeiro Leira, Xosé María Montero Martínez, Anxo Roldos Gelpi e Antonio Eitor Caniza, de Mugardos; Ramón Rodríguez López e Xaime González Pérez, de Ares; e Xermán Lopez García, de Cabanas.

O consello de guerra que lle foi imposto estivo cheo de irregularidades, incluídas declaracións falsas asinadas sen saber por testemuñas analfabetas e ameazas e multas ás testemuñas da defensa.Fontes orais afirmaron que houbo un movemento de solidariedade entre os presos para evitar o fusilamento da moza mugardesa, e que inclusive os soldados tiveran que repetir os disparos, tras ter evitado alcanzala no primeiro refacho.

Quedando só ela en pé, o oficial ordenou, moi enfadado, repetir o lume contra a muller, que caeu ferida de morte.

Amada García figura xa na recente memoria histórica de Galicia.
A súa filla primoxénita, influída polo clero volveuse monxa, mentres o recentemente nado, Gabriel, entregado primeiro ao pai, foi para rematar criado criado por unhas tías moi católicas.



HISTORIA DE AMADA GARCIA.



En 1937, en plena contenda civil de España contra España, un tribunal militar condenouna a morte por "vermella e revolucionaria" nun proceso "enchido de irregularidades". Estaba embarazada. Non houbo clemencia, só cárcere. O 31 de outubro, Amada García Rodríguez iluminou o seu fillo no hospital de Caridade de Ferrol. O único varón de tres irmáns. Chamouno Gabriel, como o pai, Gabriel Toimil. Amada só viviría 88 días máis, o xusto para aleitar brevemente o recén nacido. O 27 de xaneiro de 1938 morría fusilada contra o muro do castelo de San Felipe, na bocana da ría. Contan que sostivo nos brazos o seu fillo ata o último minuto. Outros presos ofrecéronse a morrer no seu lugar. Os mandos fascistas non se abrandaron. As mans dos verdugos non tremeron ao fulminala contra o paredón. Tiña 27 anos."Desterraron a dúas curas que trataron de axudala, recorda o seu fillo.Nun pequeno bote de pescadores, o seu pai, o seu esposo e a súa irmá afastábanse remando da fortaleza militar cara ao outro lado da ría, co bebé enroscado nunha manta. Aquel neno, Gabriel Toimil García, ten hoxe 72 anos e unha saúde delicada. É a testemuña e a memoria viva de Amada, nai, esposa, muller e republicana. 

“Acusárona de bordar unha bandeira comunista que gardaba na casa", explica o seu fillo. Era falso. Foi outra muller á que os franquistas indultaron. O delito de Amada consistiu en ser unha activista valente e unha boa oradora. Conta que a denunciaron por receos e envexas, "enganando" veciños analfabetos aos que obrigaban a asinar declaracións "inventadas". "Un quixo retirar a acusación, pero ameazárono, mesmo desterraron a dúas curas que trataron de axudala, recorda Gabriel.O seu pai foi encarcerado e criouse en Mugardos, xunto aos seus avós maternos, un pescador e unha redeira. Conta que a súa familia lle relatou mil e veces o tortuoso camiño de volta, e o estrondo da descarga dos fusís en metade da ría.Sete décadas despois, Gabriel Toimil non esquece e coa axuda da Asociación da Memoria Histórica Democrática de Ferrolterra buscou e rebuscou entre os labirínticos arquivos militares da cidade naval para rescatar a súa traxedia familiar. O castelo de San Felipe é hoxe un reclamo turístico e o Concello, cando gobernaban BNG ePSOE, dedicou a Camilo José Cela a plazuela que os seus familiares pedían para Amada García.Na súa casa de Caranza, Gabriel garda con celo o extenso proceso do consello de guerra que nesgou a vida de Amada García. Centenares de folios enchidos de acusacións e falsos testemuños que serviron aos fascistas para sentenciar a súa nai e a outros 37 veciños.

A véspera de ser fusilada, Amada García deixou escrita unha carta onde explicaba detalladamente as circunstancias da súa desgracia e a identidade das persoas que a acusaran. O seu proceso estivo enchido de irregularidades e nel advírtese o afán vingativo e de despeito de certas persoas. Un dos acusados visitou a Amada García e quixo retirar as súas acusacións explicando as circunstancias polas que as fixera, pero foi ameazado de morte. E dous veciños de Mugardos que eran analfabetos protestaron ao decatarse que se lles fixo asinar unha declaración que non recollía o que dixeran no interrogatorio. A pesar de declarar que o contido do escrito non era o que se lles leu, non se tivo en conta.


. Xunto a Amada, os militares franquistas encheron de chumbo a outros sete veciños da bisbarra: o mestre Anxo Roldós, Juan José Teijeiro Leira, José María Montero Martínez,Antonio Caniña, Ramón Rodríguez López, Jaime González Pérez eGermán López García.



Homenaxe a unha loitadora

As Asociacións Memoria Histórica Democrática e Fuco Buxán organizan tódolos anos o 27 de xaneiro unha homenaxe a Amada García e as demais vítimas da ditadura en Ferrol. As homenaxes teñen lugar no Castelo de San Felipe, lugar onde esta muller foi fusilada fai agora 75 anos. As dúas asociacións entenden o acto como "unha homenaxe a todas as mulleres de Ferrolterra represaliadas pola ditadura franquista".


Non debemos esquecer que as homenaxes que se fan tódolos anos en memoria de Amada son tamén para lembrar a todas as persoas que como ela loitaron pola libertade.É necesario que se sigan celebrando estes actos para non esquecer esa etapa da historia do noso país e así evitar que se volva a repetir.Somos nós os xóvenes os encargados de facelo.




A MIÑA VISITA AO CASTELO DE SAN FELIPE



O sábado 6 de abril fun ata o castelo coa idea de ver en directo o lugar onde ocorreron os feitos anteriormente citados .Entrei ata onde se atopaban as guías turísticas:quería informarme do lugar onde ocorreran os fusilamentos. Leveime unha sorpresa cando me dixeron que o acceso ó lugar estaba pechado ao público ,que se podía ver dende a estrada que conduce a San Cristovo. Decidín entrar e sacar algunhas fotos. Despois de dar unha volta polo interior do castelo ,acudiron ao meu cerebro imaxes de soledad indefensión, desesperación ,inxustiza e angustia vividas entre esos muros por moitas persoas que,como Amada, o único que fixeron foi loitar polos seus ideales.